De mooiste plek van Amsterdam

Ik schrijf deze tekst vanuit Hongkong, waar ik voor een jaar woon. Hier, aan de andere kant van de wereld, besef ik welke Amsterdamse plek ik bovenal mis: het Buikslotermeerplein. Dit winkelcentrum in Amsterdam-Noord is al vaker dan ik kan bijhouden verklaard tot mislukt, verpauperd of zelfs tot de lelijkste plek van Nederland. Belangrijk detail: deze omschrijvingen komen vrijwel altijd van buiten Noord. Een Noorderling zal je zoiets niet snel horen zeggen, want in werkelijkheid is het Buikslotermeerplein allesbehalve mislukt. Integendeel, het plein vormt het kloppende hart van Noord. Niet voor niets noemen veel Noorderlingen het vaak ‘het winkelcentrum’. Niet omdat er in Noord geen andere winkelcentra zijn. Die zijn er namelijk zat, van volledig overkapte (zoals de Molenwijk en de Banne) tot winkelcentra in pleinvorm (zoals het Mosveld en Waterlandplein). Het Buikslotermeerplein is van een derde categorie: geen typische pleinvorm, maar ook niet geheel overdekt. Als je over het winkelcentrum loopt, ben je in de openlucht, maar toch heb je het gevoel dat je in het winkelcentrum bent. Het Buikslotermeerplein omhelst je.

Maar eerlijk is eerlijk, de schoonheid van het Buikslotermeerplein zit hem niet zozeer in het stedenbouwkundige uiterlijk. De belangrijkste reden waarom dit de mooiste plek van Amsterdam is, is krachtig samengevat door troubadour Jos de Rooij in zijn ode aan het winkelcentrum: ‘Het Buikslotermeerplein gaat leven als er mensen zijn’. Want wat maakt een stad? Een groep gebouwen die dicht bij elkaar staan? Opgestapelde bakstenen uit de zeventiende eeuw? Volgens mij is een stad vooral een sociologisch fenomeen: een relatief grote hoeveelheid mensen die in een relatief hoge dichtheid met elkaar samenleven. En de schoonheid van een stad zit hem precies in dat laatste woord: samenleven. In die zin zie ik de Nieuwmarkt en Prinsengracht als mooie verpakking, maar niet als de kern van wat Amsterdam een mooie stad maakt. Dat doen de mensen. En waar kom je zo’n authentieke en inclusieve mengelmoes aan Amsterdammers tegen als op het Buikslotermeerplein?

Het Buikslotermeerplein is net als de rest van Noord fysiek hard aan het veranderen. Anonieme hoogbouw vervangt de karakteristieke bebouwing waar veel Noorderlingen zo gehecht aan zijn. Zoals het Waddenwegviaduct: lelijk en ouderwets volgens ‘experts’ (vaak nieuwe Noorderlingen of niet-Noorderlingen) en dus gesloopt. Maar als het Waddenwegviaduct zo lelijk was, waarom heb ik het dan zo vaak voorbij zien komen in films, series en muziekvideo’s? Het Waddenwegviaduct speelt bijvoorbeeld een centrale rol in de videoclip van de internationale megahit ‘Aya’, een Turks-Nederlandse samenwerking tussen muzikanten Murda, Ezhel en Spanker die op YouTube inmiddels tweehonderd miljoen keer is bekeken.

Ondanks de fysieke veranderingen is het sociale karakter nog niet verdwenen van het Buikslotermeerplein, waar het nog ouderwets normaal is om de Mokumse tongval te horen. Op het Buikslotermeerplein zie je de beste straatmuzikant van Amsterdam, getooid met cowboyhoed, die daar al zolang ik me kan herinneren ‘The Lion Sleeps Tonight’ zingt. Kinderen van alle denkbare afkomsten spelen nog altijd samen op hetzelfde abstracte speeltoestel waar ik twintig jaar geleden ook samen leerde spelen met kinderen van alle afkomsten. Op het Buikslotermeerplein zie je hoe saamhorig een samenleving kan zijn. Amsterdam-Noord verandert inderdaad razendsnel. Maar zolang het Buikslotermeerplein zichzelf blijft, is er geen plek die ik meer mis.

Dit stuk verscheen eerst in het Noord Amsterdams Nieuwsblad.